راعی وقتی دیده بود که درست ساعت هفت چراغش روشن است، هیچ تعجب نکرده بود.

 ‏حلیمه روزهای شنبه می‌آمد. شاید هم باز آمده باشد. و او با اینکه می‌دانست که حلیمه ‏آنجاست، لخت، باز هم مثل دیروز عصر در حمام را باز می‌کرد. کلید توی دستش بود. اما ‏نمی‌خواست در خانه‌اش را حتی باز کند، درست مثل وقتی که آدم فکر کند دزدی، کسی ‏آمده است و حالا که صدای پا شنیده است جایی پنهان شده. حتی فکر کرد کاش دزد آمده ‏باشد. و با سر و صدا کفش‌هایش را با کفش‌پاک‌کن جلو در پاک کرد. فایده‌ای نداشت. گوش ‏داد. هیچ صدایی نمی‌آمد. صدای شیر یا دوش را هم نشنید. تقصیر از خودش بود. حلیمه آنجا ‏بود.مطمئناً باز آمده بود. دیروز عصر نمی‌بایست در حمام را باز می‌کرد. تاب نیاورده بود. ‏وسوسه‌ای قدیمی بود، چیزی که از شش هفت سالگی در او بود، از همان وقت که دیگر به ‏حمام زنانه راهش نداده بودند همیشه دوباره دیدن آن حالت قدیمی، زنی که ـ هر که ‏می‌خواست باشد ـ روی برمی‌گرداند و با سر و صورت صابونی سعی می‌کرد پستانهای بزرگ ‏پر شیرش را با دستهاش بپوشاند، وسوسه‌اش می‌کرد. هوای سرد بیرون که به پشتشان ‏می‌خورد می‌فهمند که در باز شده است. حلیمه پشت به در نشسته بود. برنگشت. حتی ‏حرفی نزد. در حمام صدا کرده بود. موهاش را خیلی وقت بود که شسته بود و حالا جلوش ‏ریخته بود و شانه می‌زد. با دست راست شانه می‌زنند. دیده بود، اما فقط به کمک کلام به ‏یادش می‌آمد، درست مثل توصیف عکسی که ندیده باشد، یا خوابی که نوشته باشدش و ‏حالا جز همان کلمات ثبت شده چیزی برایش نمانده باشد. و تا یادش بیاید، به هر قیمتی هم ‏که شده امشب هم حتماً در حمام را باز می‌کرد. اما اگر حلیمه این بار هم برنمی‌گشت دیگر ‏همه چیز از دستش می‌رفت، یا همه‌چیز چنان در هم نشت می‌کرد که هیچ‌وقت نمی‌توانست ‏هر چیز را سر جای حقیقیش بگذارد. کاش حالا، هر چند یکشنبه است و ساعت هم هفت و ‏چند دقیقه، حلیمه باز توی حمام باشد. گوش داد. نه هیچ صدایی نمی‌آمد. کلید را در سوراخ ‏کلید کرد و زبانه را فقط یک بار چرخاند، بعد کلید را درآورد و توی جیبش گذاشت و بلند، یا ‏آن‌قدر بلند که اگر هم حلیمه پشت در نباشد بشنود، گفت: «نان که ندارم. یکی دو تا شیر ‏هم برای فردا صبحم باید بخرم.»‏

پائین که رسید فهمید پله‌ها را دوتا یکی آمده است. حلیمه گفته بود: «در را ببندید، آقای ‏راعی. می‌بینید که لختم.»‏

لخت بود و پوستش آن‌قدر سفید که نمی‌شد نگاهش نکرد، یا در را بست، طوری که انگار در ‏را باز نکرده، یا ندیده. پشتش باریک بود. رشتـ?‏ سفید کف صابون بر تیر‏?‏ پشتش جریان ‏داشت. هنوز داشت موهایش را شانه می‌زد، گفت: «چرا ماتتان برده؟ زود باشید لباستان را ‏بکنید تا یک دست بشویمتان.»‏

بلند شده بود. اخم کرده بود. به راعی کمک کرد تا لباس‌هایش را بکند، آن‌قدر سریع که راعی ‏ناگهان دید لخت جلو او ایستاده است و دیگر دیر شده است که خجالت بکشد، یا خودش را ‏طوری بپوشاند. حلیمه کوچکتر از او بود و راعی ناچار شد بنشیند تا حلیمه بتواند سرش را ‏صابون بزند. سرش پاک بود، تمام بدنش هم، اما حالا که حلیمه داشت آرام آرام به سرش ‏دست می‌کشید تا صابون حسابی کف کند خار خار این را داشت که کاش حلیمه این‌قدر ‏ظرافت و یا حتی ملایمت به خرج ندهد، که انگار او بچه است، حتی دستش رفت تا خودش ‏کاری بکند یا حداقل برای تسکین خارشی که شروع شده بود یکی دو پنجه‌ای به پوست ‏سرش بکشد، که حلیمه شروع کرد، اول آهسته و با یک دست، انگشت‌های یک دست و بعد ‏با هشت انگشت، که انگار دندانه‌های شانه‌ای باشند و بخواهند موها را از نزدیکی‌های ‏پیازهاشان و خلاف خوابشان شانه کنند. بعد نوبت به پشت گوش و شیارها و خلل و فرج ‏گوش‌ها رسید. کاش پر‏?‏ گوش یادش نرود. با دو انگشت شست و اشاره چند بار لمسشان ‏کرد، آن‌قدر آهسته که انگار فقط سر و کارش با پوست بود. آب ولرم شیر که بر سرش ریخته ‏شد و به موها از سر نو پنجه کشیده شد، راعی سعی کرد فقط به خاطر‏?‏ سوزش چشم‌ها ‏فکر کند تا مبادا چشم‌هایش را باز کند. سر را معمولاً دو سه بار می‌شویند. نشست. از ‏وقفه‌ای که ایجاد شده بود، و بیشتر از خارش پوستش که از هفت مهر‏?‏ گردن شروع و به ‏پوست زبر و ترک‌خورد‏?‏ پاشنـ?‏ پاها ختم می‌شد چندشش شد، انگار که ناگهان آب سردی ‏رویش ریخته باشند و پوست را دانه‌های ریز پوشانده باشد. از سینه شروع می‌کند. راعی هوا ‏را به دمی طولانی بلعید. با دست چپ صابون را می‌مالند و با لیف به دست راست کرده بر ‏پوست می‌کشند. وقتی خارش پشت گردن آرام گرفت و کرختی مکیف همچون شال‌گردنی از ‏ابریشم خام بر پوست سرما‌زده پیچید خارش باقیماند‏?‏ بدن مضاعف شد. اما لایـ?‏ کف و تماس ‏کنف زبر صابون‌زده آن‌قدر درنگ نمی‌کرد تا خارش دردآور شود، و تای شال کشمیری که از راه ‏سنگلاخی جاد‏?‏ ابریشم آورده بودند باز می‌شد، آستین برمی‌آورد و لایه بر لایه فرود می‌آمد و ‏سرانجام به هیأت قبایی از اطلس چین و ماچین از قوزک پاها برگذشت، و راعی از وقفه‌ای که ‏به ناگهان سلسلـ?‏ بی‌انتهای مستفعلن‌های گام‌های بُختی را قطع کرده بود، خواب و ‏نیم‌خواب از فراز هودج چشم فراز کرد. ‏

زنجیر بر پای شتر کف کرده دهان که بزنی دو پای جلو خم می‌کند و می‌نشیند. منزل آخر بود. ‏اما چشم‌هایش را بست. جرس‌ها را صدایی نبود. خواه و ناخواه چشم گشود. حلیمه دست ‏راستش را بر کف دست نهاده بود و با لیف بافته از رشته‌های کنف بر پشت دست می‌کشید. ‏حتی لای انگشت‌ها و ناخن‌ها را فراموش نکرد. کف پاها را سنگ‌پا کشید و آب ریخت. ‏دستهای حلیمه کوچک بود و رنگ پوستشان سرخ می‌زد، با لکه‌های سفید که جا عوض ‏می‌کرد. شانـ?‏ چوبی را که دید با خشم از دستش گرفت و به کناری انداخت. بلند شد، شیر ‏دوش را باز کرد. داغ بود. عقب نکشید. بایست می‌گذاشت آب گرم و داغ پرنیان پیچیده بر ‏تنش را می‌شست و می‌برد. فقط لحظه‌ای داغ بود، همان‌قدر که پوست سرش را سوزاند. ‏حلیمه حتماً شیر سرد را هم باز کرده است. می‌توانست با حرکت سریع دست همـ?‏ جامه ‏قبا کند و اگر پرند یا پرنیان پوست را به لمحه‌ای از هر چه جامگی بشوید، اما دست‌های ‏حلیمه، سبک و سریع، عریانی‌ها را پوشاند و از سر نو هر عضو را از پس عضوی دیگری در ‏لفاف حریری جفت دستها پیچاند و پاک و ارضا شده رهاشان کرد، و راعی چشم بسته ماند تا ‏حلیمه کار خود تمام کند و حتی خم شد، کمی، همان‌قدر که او بتواند سرش را خشک کند و ‏حوله را بر دوشش بیندازد. ‏

نمی‌بایست خرابش می‌کرد، اما کرده بود، این را حالا به‌وضوح می‌فهمید، حالا که کلید ‏به‌‌دست چند بار طول خیابان را رفته بود و برگشته بود و هیچ یادش نبود که به خاطر چه کار ‏ضروری، آن‌هم نیمه‌شب، و با دم‌پایی بیرون آمده است، و حداقل دنبال چه چیزی آن‌هم جلو ‏این ساختمان بلند آن‌همه گشته است، درست انگار هنوز هم همان یکشنبه شب، سیزدهم ‏مهر ماه چهل و هشت است، و حلیمه باز آمده است تا چیزی را بشوید، جایی را گردگیری ‏کند، یکی دو پیراهنش را اطویی بزند. کاش همان شنبه‌شب تمامش کرده بود، می‌توانست ‏بگوید: «کیف پولم آنجاست توی جیب کتم. هر چه خواستید بردارید. کلید را هم بگذارید روی ‏میز سرسرا.»‏

شاید هم تقصیر از حلیمه بود. زیر پیراهن آبی به تن داشت و آب قطره‌قطره از موهای خیس ‏روی شانه و سینه‌اش می‌چکید. نمی‌بایست می‌گذاشت. از حمام که بیرون آمده بود، از توی ‏کمد، از میان لباسهای شسته و اطوزده چیزهایی برداشته بود. چشم بسته پوشیده بود تا ‏دیگر بیش از این، خودش حداقل، برهنگی وقیحش را نبیند. لبـ?‏ تخت که نشسته بود به صرف ‏عادت سیگاری آتش زده بود اما از طعم سیگار بدش آمده بود، و انگار که اولین بارش باشد، یا ‏سیگار را از قوطی سیگار پدر دزدیده باشد، با همان پک اول، در تاریکی صندوقخانه، به سرفه ‏افتاده باشد. سیگار را توی زیر سیگاری خاموش کرده بود. کاش می‌شد روی تخت دراز بکشد ‏و در لفاف حریری پوست تنش بخوابد. مطمئناً خوابش می‌برد اگر حلیمه حضورش را با بوی تند ‏لباس تازه شسته و اطوی آستین‌های پیراهنش و پاکی چهارگوشـ?‏ اتاق تحمیل نمی‌کرد. ‏عریان در تختش می‌خوابید. بدتر از همه صدای دوش آب بود که نمی‌گذاشت پلک‌های ‏سنگین‌شده‌اش را ببندد. حلیمه هم بی‌تقصیر نبود، آن‌هم وقتی آن‌طور در درگاه اتاق خواب، با ‏زیرپیراهن کوتاه آبی و پاهای گشوده، لبخند بر لب، ایستاده بود. بر لبـ?‏ دامن زیرپیراهنش تور ‏سفید دوخته بود. مچ پاهای سفیدش هنوز خیس بود. اما مگر نمی‌توانست بگوید: «پولتان را ‏گذاشته‌ام روی میز سرسرا، زیر گلدان،»؟ یا حداقل می‌گفت: «حلیمه خانم، جداً متشکرم.»‏

شاید هم برای اینکه کاری کند که دستهای مشت‌کرد‏?‏ میان رانها و کف پای چپ روی سردی ‏پشت پای راست را از خاطرش پاک کند، یا نگذارد حلیمه فقط همین حالت را مثل عکسی با ‏خودش به خانه ببرد بلند شد و دست حلیمه را گرفت و به طرف تخت کشاند. حلیمه فقط ‏می‌خندید، همان‌قدر که دندانهای جلوش دیده شود و انگار گفت: «پس اقلاً چراغ را خاموش ‏کنید.»‏

و به پرده اشاره کرد. راعی گوش نداد و دستهایش را گرفت. شاید برای اینکه باز به پرده ‏اشاره نکند، یا نخواهد زیرپیراهنش را در بیاورد. خودش هم لخت نشد و وقتی سرش را روی ‏شانـ?‏ حلیمه گذاشت فهمید که حتی فرصت نکرده او را ببوسد. آن‌وقت گریه کرد، بلند، و با ‏هق‌هق. می‌فهمید که حلیمه چیزهایی می‌گوید و حتی حس کرد که زن وحشت‌زده است و ‏در عین حال دارد به موهایش پنجه می‌کشد، اما گذاشت تا گریه‌اش خودبه‌خود فروکش کند و ‏بعد که دستهای حلیمه به زیرِ پیراهن و حتی زیرپیراهنش لغزید فهمید آن‌قدر عرق کرده است ‏که زیرپیراهن به پوستش چسبیده است. بوی عرق تن حلیمه را هم حس کرد. ‏

بازوهای حلیمه را رها کرد و بلند شد و نشست. پیراهن هم به تنش چسبیده بود و قطره‌های ‏درشت عرق روی گردنش می‌لغزید. بایست خودش را می‌شست. حلیمه همان‌طور دراز ‏کشیده بود، با پاهای گشوده. پوست شکمش خط‌های سفید داشت. دست برد و دامن زیر ‏پیراهن حلیمه را پائین کشید. کوتاه بود و حلیمه با دستهای سفید در راستای بدن همچنان ‏می‌خندید، جای ناخن‌هایش را در گوشت بازوی حلیمه دید. دندانهای آسیایش سیاه بود و یک ‏دندان نیشش کرم خورده بود. وقتی خواست از روی تخت بلند شود پتو را روی پاهای عریانش ‏کشید. ‏

آب دوش که سرش را خیس کرد فهمید لباسهایش را نکنده است. شاید از بس در فکر این بود ‏که آب را ولرم کند یادش رفته بود و حالا دیگر مهم نبود و گذاشت تا فشار قوی آب بوی عرق را ‏از ذهنش پاک کند. نبایست گریه می‌کرد. چفت در را انداخت و لباس‌هایش را درآورد و توی ‏طشت ریخت. با آب هم اگر می‌شست کافی بود. اما شیر را بست و قوطی گرد رختشویی را ‏توی طشت خالی کرد. هیچ‌کدام زنگی نبود. اما اول پیراهن را شست. با زیر پیراهن روی ‏یقه‌اش می‌کشید. آستین‌های آهاردار را هم همین‌طورها شست. مسواک مستعملش دم ‏دست نبود. حالا دیگر می‌توانست توی کف باقیمانده زیر شلور و شورت را بشوید. جوراب به پا ‏نداشت وگرنه می‌شست. وقتی شورت را می‌شست صدای پای حلیمه را شنید. کفش ‏پایش نبود. توی آشپزخانه بود. معمولاً پیراهن سفید را دوبار می‌شویند. این بار یقـ?‏ پیراهن را ‏با دامن آن شست. می‌شد همان‌وقت که خودش را می‌شوید لباس‌ها را هم آب بکشد. ‏سرش را اول شست. وقتی رخت‌ها را آب می‌کشید شنید که حلیمه چیزی می‌گوید. صدای ‏آب نمی‌گذاشت که بشنود. شیر را که بست صدای پایش را از پله‌ها شنید. نبایست گریه ‏می‌کرد. اما دیگر کار از کار گذشته بود، یا آن‌قدر پاک شده بود که می‌توانست فراموش کند که ‏تنش آن‌قدر کثیف شده بود و زیرپیراهن و حتی پیراهن آن‌طور به پوست عرق‌کرده‌اش چسبیده ‏بود. حلیمه حتماً از پشت در حمام شنیده است که دارد لباس‌هایش را می‌شوید، یا از اینکه ‏دیده است که دیگر صدای دوش نمی‌آید فهمیده است. کاش می‌ماند تا برایش می‌گفت که ‏چرا گریه کرده است، یا حداقل به خاطر او نبوده که تنش، و حتی لباسش را شسته است. ‏اما خودش هم نمی‌دانست دقیقاً چرا با آن‌همه وسواس همه‌چیز را شسته بود، حتی تا ‏یکشنبه‌شب هم که بالاخره پس از آن‌همه کوچه‌گردی برگشت تا یک طوری برای حلیمه ‏توضیح بدهد نمی‌دانست. وقتی هم بالاخره فهمید دیگر دیر شده بود. همه چیز درهم نشت ‏کرده بود، حتی خاطراتی که فکر می‌کرد برای همیشه دست‌نخورده در ذهنش باقی خواهد ‏ماند بی‌رنگ شده بود و گاهی با حال جا عوض می‌کرد، انگار که بادی بوزد و همـ?‏ بوها را در ‏هم بریزد و آدم نداند حالا دقیقاً چند ساله است، و یا دست کم کجا باید دنبال آن بوی ثابت و ‏قدیمی بگردد. ‏

نبود. روزنامه هیچ جا نبود. و راعی رها شده بر مدارهای متقاطع آن‌همه بو تنها می‌توانست به ‏خانه‌اش برگردد. دیگر از وقت نشستن توی مهتابی گذشته بود. ساعت حتماً بیش از یک بود. ‏چراغ سرخ به وضوح پیدا بود. طبقـ?‏ همکف سه در بزرگ داشت، با سردرهای آجری. طبقـ?‏ ‏اول و دوم ... بایست دوازده طبقه داشته باشد. اگر خوابش می‌برد صبح زود می‌توانست بیاید. ‏شاید همین دور و برها باشد. اگر پشت این دیوار افتاده باشد چی؟ قیدش را باید زد. ‏شب‌های دیگر هم بود. جدولش را حل کرده است. از خانه‌های خالی جدول و حتی از ‏خانه‌های پر خیلی چیزها می‌توان فهمید. ‏

حلیمه توی سرسرا نشسته بود. جای خالیش هنوز هم روی اسلیمی قالیچـ?‏ اصفهانیش ‏مانده بود. سفره جلوش بود. گفته بود: «شما که باز یادتان رفت نان بگیرید؟»‏

چارقد سرش نبود. موهایش را روی شانه ریخته بود. سیاه‌تر می‌زد و روی شانه‌ها حلقه‌حلقه ‏می‌شد. پیراهنش آستین‌کوتاه بود. لبـ?‏ آستین نوار آبی داشت، مثل لبـ?‏ دامن. چهار زانو ‏نشسته بود. پیراهنش گلدار بود، گل‌های سرخ و آبی ریز بر متن صورتی، با یقـ?‏ مردانـ?‏ ‏آهاردار. فقط دکمـ?‏ یقه را نبسته بود. گفت: «همین حالا می‌گیرم، دو دقیقه هم طول ‏نمی‌کشد. چیز دیگری که نمی‌خواهید؟»‏

حلیمه گفت: «نه، تازه رفتن ندارد، چند تکه از دیشب هست، می‌شود گرمشان کرد.»‏

دامنش چین‌دار بود و بلند. وقتی به طرف آشپزخانه می‌رفت دید. برنج و خورشت سبزی پخته ‏بود. هنوز از خورشت بخار بلند می‌شد. اگر توی خورشت یکی دو لیمو بریزند واقعاً خوشمزه ‏می‌شود. لیموی عمانی ریخته بود. خودش نداشت. ماست داشت. توی سفره بود با گرد پونه ‏بر آن، و یا ریحان، سود‏?‏ زمرد یا یشم. از خانه‌شان آورده است، یا خریده. سر خیابان در ‏طبله‌های عطار هست و گاه در گونی‌های کوچک و بزرگ کنار هم چیده. نیمی را دید. داشت. ‏درش را باز نکرده بود. کرمعلی نمی‌خورد، یا سر سفره نمی‌خورد. وقتی لباسش را می‌کند ‏فکر کرد نکند دو لیوان گذاشته باشد. دو لیوان بود اما فقط یکی یخ داشت و تا نیمه. یخ‌ها آب ‏شده بود. نشست، بر حاشیـ?‏ قالیچه. حلیمه اگر می‌خواست روبه‌رویش بنشیند باز مجبور ‏بود همان‌جا روی اسلیمی قالیچه‌اش بنشیند. فقط برای خودش ریخت. وقتی لیوان را برداشت ‏فهمید که باید به سلامتی حلیمه بخورد. نه، نبایست. همین‌طور هم می‌شود خورد، انگار که ‏آب می‌خوری. ‏

حلیمه چهار زانو کنار سفره نشسته بود. داشت برای خودش برنج می‌کشید. راعی لیوان را ‏گذاشت و برای خودش کشید، اول برنج و بعد چند قاشق خورشت و فقط دو قاشق ماست با ‏گرد پونه کنار بشقابش ریخت، همان‌قدر که بر سفیدی متن برنج با سبزی سیر خورشت ‏قرینه‌ای درست کند. حلیمه گفت: «اجازه می‌فرمائید امشب را اینجا بمانم؟»‏

راعی می‌بایست چیزی می‌گفت، به خاطر حلیمه فقط. اما از کجا می‌بایست شروع می‌کرد؟ ‏وقتی آشپزخانـ?‏ مادر، با دیوارهای کاهگلی و طاق‌های ضربیش به طبله‌های عطاران ‏می‌مانست و اینجا، این غریبه با بوی آشنایش آمده بود تا آن‌همه خاطره را که به عکس‌های ‏قاب‌کرد‏?‏ آویخته بر دیوار می‌مانست بیاشوبد... گفت: «می‌دانم دیر است. خودم ‏می‌رسانمتان.» ‏

گل‌گاوزبان، بارهنگ، خطمی، شوید، پونه، ریحان، نعنا، سماق، لیمو، زعفران. بوی غذا، توی ‏کوچه از چند خانه آن‌طرف دل را مالش می‌داد. هیچ‌گاه نشده بود یکی را از همان‌جا که پدر ‏وردخوانان بالای سفره می‌نشست به یاد بیاورد. بچه‌ها دست شسته و گاهی با انگشتی و ‏یا حتی چانـ?‏ آبچکان دو طرف مادر و دور از پدر می‌نشستند. مادر کفگیر به دست می‌کشید، ‏چیزی: یک لنگه پونه، تَنگی شکر، یک بار نعنا، یک کفگیر زعفران.‏

‏«سلطنت مادر را زوال مباد!»‏

و بعد؟ بعد همه چیز در هم می‌رفت، چیزی از این و چیزی از آن به یادش مانده بود، انگار که ‏آلبومی را از سر بی‌حوصلگی ورق بزنند. و بقیه، آنچه بر دیوارها و میان قاب‌های میناکاری یا بر ‏متن سفید برگ‌های آلبوم نبود در عطر و طعم ادویه و چاشنی محو می‌شد. و حالا دیگر همه ‏چیز بوی خاک می‌داد و خاکستر، لایه بر لایه، بر دیگ و دیگدان، کفگیر و سه پایه و حتی ‏یوشن‌های آن‌طرف سکوهای اجاق نشسته بود. مگر شعلـ?‏ چند تکه چوب چقدر دوام ‏می‌آورد؟ ‏

‏«خدایا، به داده‌ات شکر و به نداده‌ات شکر.»‏

رنگ‌ها از پیمانـ?‏ بشقاب‌ها و کاسه‌ها و قاب بر سفر‏?‏ قلمکار سرریز می‌شد و در هم ‏می‌آمیخت، و از پس وردستی‌های پر از حلوا که گرد بر گرد مجلس بود بالای سفره خالی ماند ‏و دیگر هیچ‌کس نبود تا بر جای خالی پدر بنشیند و دانه‌های برنج و تکه‌های نان _ نعمت‌های ‏خدا را _ دانه برچین کند. پدر خلال دندانش را توی شیشـ?‏ کوچکی کنار دستش می‌گذاشت: ‏

‏«خداوندا، هیچ بنده‌ایت را به خاطر یک لقمه نان به در خانـ?‏ ظالم نفرست.»‏

حلیمه گفت: «اگر می‌دانید مزاحمم می‌روم، خودم می‌توانم، بچه که نیستم.»‏

گفت: «چه مزاحمتی؟»‏

راعی کمک کرد تا سفره را جمع کند. حلیمه گفت: «شما چطور می‌توانید تنها سر کنید؟ آدم ‏دق می‌کند.»‏

گفت: «عادت کرده‌ام، شبها چیزی می‌خوانم، یا به موسیقی گوش می‌دهم. گاهی هم ‏می‌نویسم. هر وقت هم حوصله‌ام سر رفت می‌روم بیرون گشتی می‌زنم.»‏

‏«والله، من که نمی‌دانم چطور می‌شود. آدم بچه می‌خواهد، همزبان می‌خواهد، یکی که به ‏آدم برسد.»‏

راعی گفت: «نمی‌خواهد ظرف‌ها را بشویید.»‏

و از پشت بغلش کرد. آدابش چگونه بود؟ فاحشه‌ها خودشان بلدند، به سائقـ?‏ عادت آدم را راه ‏می‌برند. اما اینها، این آدم‌های عادی، چطور شروع می‌کنند؟ پدر بعد از غذا می‌نشست پشت ‏به مخده و عینک به چشم، رحل را جلوش می‌گذاشت و وردگونه سوره‌ای می‌خواند، و گاهی ‏یک جرعه چای می‌خورد. مادر کنار سماورش می‌نشست. هیچ‌وقت ندیده بود کنار هم ‏بخوابند. مادر پهلوی بچه‌ها می‌خوابید و پدر تابستان‌ها روی تخت چوبیش کنار حوض و ‏زمستانها بالای کرسی. حلیمه گفت: «اینجا که نمی‌شود.»‏

و خندید. پشت گوشش را گلاب زده بود. راعی پرسید: «شما نماز هم می‌خوانید؟»‏